نیدل سرنگ چیست، بررسی انواع سر سرنگ و کاربرد هر یک

برای پاسخ به این سوال که نیدل سرنگ چیست، باید گفت که نیدل (سوزن) سرنگ یکی از اجزای اساسی در سیستم تزریق دارو به شمار می‌رود. این ابزار برای وارد کردن دارو به بدن یا استخراج مایعات طراحی شده است و شامل یک سوزن نازک و تیز است که به سرنگ متصل می‌شود. نیدل‌ها معمولاً از جنس فولاد ضد زنگ ساخته می‌شوند تا استحکام و مقاومت بالایی داشته باشند و در برابر زنگ‌زدگی مقاوم باشند. سایز و ضخامت نیدل بسته به نوع کاربرد و نیاز پزشکی متفاوت است؛ نیدل‌های کوچکتر برای تزریق‌های زیرجلدی یا عضلانی و نیدل‌های ضخیم‌تر برای موارد پیچیده‌تری مانند نمونه‌گیری خون مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مقاله به بررسی جزئیات بیشتری در مورد نیدل سرنگ خواهیم پرداخت.

نیدل سرنگ چیست؟

نیدل سرنگ، بخشی از سرنگ است که به شکل یک سوزن تیز و نازک طراحی شده و برای تزریق دارو به بدن یا استخراج مایعات از آن استفاده می‌شود. این سوزن از جنس فلز، معمولاً فولاد ضد زنگ، ساخته می‌شود تا دوام و استحکام لازم را داشته باشد.

با استفاده از نیدل سرنگ، مایعات از طریق پوست به بافت تزریق می شود

نیدل به سرنگ متصل می‌شود و با استفاده از آن، دارو یا مایعات دیگر از طریق پوست به درون بافت یا جریان خون وارد یا خارج می‌شود. اندازه و قطر نیدل‌ها بسته به نوع کاربرد پزشکی متفاوت است و شامل نیدل‌های بسیار نازک برای تزریق‌های زیرجلدی تا نیدل‌های ضخیم‌تر برای تزریق‌های عضلانی یا وریدی می‌شود.

ساختار یک سر سوزن یا نیدل سرنگ چیست؟

ساختار یک نیدل (سر سوزن) شامل بخش‌های مختلفی است که به‌طور دقیق برای انجام تزریق یا خارج کردن مایعات طراحی شده‌اند. این بخش‌ها عبارتند از:

1. نوک سوزن (Bevel): بخش تیز و زاویه‌دار نیدل است که به پوست یا بافت وارد می‌شود. این قسمت به‌شکل مورب برش داده شده تا بتواند با کمترین درد و آسیب به بافت‌ها نفوذ کند.
2. بدنه سوزن (Cannula): این بخش لوله‌ای شکل و باریک است که مایع را به داخل بدن وارد یا از آن خارج می‌کند. معمولاً از فولاد ضد زنگ ساخته شده و در اندازه‌ها و قطرهای مختلف موجود است. طول و قطر بدنه نیدل بسته به نوع تزریق متفاوت است.
3. گِیج سوزن (Gauge): این معیار بیانگر ضخامت نیدل است. نیدل‌ها بر اساس گیج دسته‌بندی می‌شوند؛ هرچه عدد گیج بزرگ‌تر باشد، نیدل نازک‌تر است. مثلاً نیدل گیج 25 نازک‌تر از گیج 18 است.
4. بخش اتصال به سرنگ (Hub): این قسمت در انتهای سوزن قرار دارد و به سرنگ متصل می‌شود. جنس آن معمولاً از پلاستیک یا فلز است و از طریق این بخش، سوزن به سرنگ محکم متصل می‌شود.
5. کانال داخلی (Lumen): فضای خالی درون بدنه سوزن است که از طریق آن مایعات جریان پیدا می‌کنند. قطر کانال داخلی بسته به ضخامت نیدل متفاوت است.

این ساختار به نیدل اجازه می‌دهد به‌صورت ایمن و موثر مایعات را به داخل یا خارج بدن منتقل کند.

گیج سوزن چیست؟

گیج سوزن (Needle Gauge) معیاری است که برای اندازه‌گیری قطر خارجی سوزن (نیدل) استفاده می‌شود. این سیستم اندازه‌گیری بر اساس اعدادی تنظیم شده است که به‌طور معکوس با قطر سوزن ارتباط دارند؛ به این معنا که هرچه عدد گیج بزرگتر باشد، قطر سوزن نازک‌تر است و بالعکس. برای مثال، سوزن با گیج 25 نازک‌تر از سوزن با گیج 18 است. انتخاب گیج مناسب بسته به نوع تزریق یا برداشت مایع متفاوت است. برای تزریق انسولین، معمولاً از سرنگ انسولین با سوزن‌های نازک‌تر (گیج‌های بالاتر) استفاده می‌شود، در حالی که برای تزریق‌های وریدی یا برداشت خون، سوزن‌های ضخیم‌تر (گیج‌های پایین‌تر) انتخاب می‌شوند.

احتیاط در استفاده از نیدل

در استفاده از نیدل (سر سوزن)، رعایت اصول ایمنی و بهداشتی بسیار مهم است. ابتدا، نیدل‌ها باید استریل باشند و هرگز نباید از سوزن‌های مصرف شده مجدداً استفاده شود. زیرا این کار می‌تواند خطر انتقال بیماری‌های عفونی مانند هپاتیت و HIV را افزایش دهد. همچنین، هنگام استفاده از نیدل، باید از تجهیزات محافظتی مانند دستکش استفاده شود تا از تماس مستقیم با خون یا مایعات بدن جلوگیری شود.

استفاده مجدد از نیدل سرنگ خطر انتقال بیماری را افزایش می دهد

بعد از استفاده، نیدل باید بلافاصله در ظروف مقاوم به سوراخ شدن (Sharps Container) دور انداخته شود تا از جراحات ناشی از سوزن‌های آلوده جلوگیری گردد. در نهایت، به دلیل خطر بالای انتقال بیماری‌ها، باید دقت کافی در انتخاب گیج مناسب نیدل برای هر کاربرد و در تمام مراحل تزریق یا استخراج مایعات صورت گیرد.

انواع نیدل سرنگ چیست؟

نیدل سرنگ‌ها ابزارهای کلیدی در فرآیند تزریق هستند که به‌طور مستقیم بر دقت و راحتی این عمل تأثیر می‌گذارند. انتخاب نیدل مناسب می‌تواند به بهبود تجربه بیمار و افزایش اثربخشی درمان کمک کند. انواع مختلف نیدل‌ها با طراحی‌های خاص خود، کاربردهای متنوعی در زمینه‌های پزشکی و درمانی دارند. در ادامه، به بررسی انواع مختلف نیدل سرنگ خواهیم پرداخت که هر کدام ویژگی‌ها و مزایای منحصر به فرد خود را دارند.

اگر می‌خواهید بدانید سرنگ چیست و انواع سرنگ چه کاربردهایی دارد، اصلا این مقاله را از دست ندهید

سرپیچ دار

نیدل‌های سرپیچ‌دار (Luer Lock Needles) نوعی از سر سوزن هستند که به سرنگ با یک سیستم قفل‌شونده پیچ می‌شوند. این سیستم قفل، به نام Luer Lock، به‌گونه‌ای طراحی شده که سوزن به‌طور محکم به سرنگ متصل شود و خطر جدا شدن یا نشت دارو در حین تزریق یا مکش مایعات را به حداقل برساند. این اتصال پیچ‌شونده باعث می‌شود که استفاده از نیدل ایمن‌تر و پایدارتر باشد، به‌ویژه در کاربردهایی که نیاز به دقت بالا یا تزریق مایعات با فشار زیاد است. این نوع نیدل‌ها در مقایسه با نیدل‌های Luer Slip (که سوزن به‌صورت ساده به سرنگ فشار داده می‌شود)، امنیت بیشتری دارند و بیشتر در کاربردهای حرفه‌ای و پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند، به‌ویژه زمانی که داروهای حساس یا مایعات چسبناک تزریق می‌شوند.

اسلیپ با شیب ۶ درصد

سرپیچ اسلیپ با شیب ۶ درصد (Luer Slip with 6% Taper) نوعی از اتصال در سیستم‌های تزریق و انتقال مایعات است که بدون نیاز به قفل پیچ‌شونده، سوزن به‌صورت فشاری به سرنگ یا سایر تجهیزات متصل می‌شود. در این نوع اتصال، سوزن یا سرنگ با یک شیب ۶ درصد طراحی شده است تا با فشار ساده به دستگاه متصل شود. این طراحی شیب‌دار ۶ درصدی به سرنگ و نیدل اجازه می‌دهد که با یک نیروی فشار ساده متصل شوند ولی این اتصال محکم و پایدار است، تا زمانی که جدا شود. مزیت این سیستم در سرعت و سادگی استفاده از آن است. با این حال، در مقایسه با سیستم‌های Luer Lock، احتمال لغزش یا نشت، کمی بیشتر است. به همین دلیل، این سیستم بیشتر برای تزریقات ساده و در حجم‌های کم استفاده می‌شود، جایی که فشار بالایی نیاز نیست.

خارج از مرکز

نیدل‌های خارج از مرکز (Eccentric Needles) نوعی از سوزن‌های سرنگ هستند که در آن نقطه اتصال نیدل به سرنگ به جای قرار گرفتن در مرکز، به‌صورت کمی جانبی یعنی خارج از مرکز قرار دارد. این طراحی مخصوصاً زمانی مفید است که نیاز به تزریق نزدیک به سطح پوست یا زاویه‌های خاصی باشد، مانند زمانی که دارو باید موازی با سطح پوست تزریق شود. مزیت این طراحی در ایجاد کنترل بهتر و راحت‌تر هنگام تزریق در نواحی خاص بدن است. نیدل‌های خارج از مرکز معمولاً برای تزریقات خاص یا شرایطی که زاویه تزریق اهمیت دارد، به‌کار می‌روند.

کاتتری

کاتتر (Catheter) لوله‌ای پزشکی است که برای ورود یا خروج مایعات از بدن استفاده می‌شود و در انواع مختلفی برای کاربردهای خاص طراحی شده است. معمولاً از مواد پلاستیکی مانند سیلیکون یا PVC ساخته می‌شود و بسته به نوع کاربرد، طول و قطر متفاوتی دارد. انواع رایج کاتترها شامل کاتترهای وریدی برای دسترسی به وریدها، کاتترهای ادراری برای تخلیه ادرار از مثانه و کاتترهای قلبی برای تشخیص و درمان مشکلات قلبی است. استفاده صحیح از کاتترها اهمیت زیادی دارد تا از عوارض جانبی و عفونت‌ها جلوگیری شود.

سوزن سرم چه نام دارد؟

سوزن سرم که برای تزریق مایعات و داروها به جریان خون بیمار استفاده می‌شود، به‌طور معمول سوزن وریدی (Intravenous Needle) یا کاتتر وریدی (IV Catheter) نامیده می‌شود. این نوع سوزن‌ها به‌طور مستقیم به وریدها متصل می‌شوند و برای تجویز مایعات، داروها و تغذیه وریدی به‌کار می‌روند. در واقع، کاتترهای وریدی معمولاً شامل سوزن‌هایی هستند که پس از ورود به ورید، خود سوزن برداشته شده و کاتتر فلزی یا پلاستیکی در محل باقی می‌ماند.

جنس سرسوزن

اندازه سر سوزن

اندازه سرسوزن به دو عامل اصلی بستگی دارد: طول و قطر. طول سرسوزن‌ها معمولاً از چند میلی‌متر تا چند سانتیمتر متغیر است و بسته به نوع تزریق، مانند تزریق زیرجلدی که به طول کوتاه‌تری نیاز دارد یا تزریق عضلانی که طول بیشتری نیاز دارد، انتخاب می‌شود.

قطر سرسوزن با گیج اندازه‌گیری می‌شود؛ انتخاب صحیح آن بر راحتی و تأثیر تزریق مهم است.

قطر سرسوزن با استفاده از سیستم گیج اندازه‌گیری می‌شود؛ هرچه عدد گیج بزرگ‌تر باشد، قطر سرسوزن نازک‌تر است. برای مثال، سوزن با گیج 25 نازک‌تر از سوزن با گیج 18 است. انتخاب اندازه مناسب سرسوزن به نوع تزریق و نیازهای پزشکی بستگی دارد و بر راحتی استفاده و تأثیر آن بر بیمار تأثیرگذار است.

قطر نیدل

قطر نیدل (سوزن) با استفاده از سیستم گیج (Gauge) اندازه‌گیری می‌شود، که مقیاسی معکوس است. این به این معنی است که هرچه عدد گیج بزرگ‌تر باشد، قطر نیدل نازک‌تر است. به‌طور معمول، نیدل‌ها در اندازه‌های مختلف برای کاربردهای متفاوت در پزشکی طراحی شده‌اند. برای مثال، نیدل‌های با گیج 18 دارای قطر بزرگ‌تر و مناسب برای تزریق‌های وریدی و جمع‌آوری خون هستند، در حالی که نیدل‌های با گیج 25 نازک‌تر و مناسب برای تزریقات زیرجلدی یا تزریقات انسولین هستند. انتخاب قطر مناسب نیدل بر اساس نوع تزریق، حجم دارو و نیازهای پزشکی انجام می‌شود و می‌تواند بر راحتی بیمار و کارایی تزریق تأثیرگذار باشد.

طول نیدل

طول نیدل (سوزن) می‌تواند از چند میلی‌متر تا چند سانتیمتر متغیر باشد و بسته به نوع تزریق و نیازهای پزشکی انتخاب می‌شود. نیدل‌های کوتاه‌تر معمولاً برای تزریق‌های زیرجلدی (مثل تزریق انسولین) به‌کار می‌روند، جایی که نفوذ به لایه‌های سطحی پوست کافی است. نیدل‌های بلندتر برای تزریق‌های عضلانی (مثل تزریق واکسن یا داروهای خاص) استفاده می‌شوند، زیرا نیاز به نفوذ عمیق‌تر به بافت عضلانی دارند. همچنین، نیدل‌های بسیار بلند ممکن است برای کاربردهایی مانند نمونه‌گیری مایع نخاعی یا تزریق‌های خاص در نقاط عمیق‌تر بدن استفاده شوند. انتخاب طول مناسب نیدل به دقت تزریق و راحتی بیمار کمک می‌کند.

سایز و رنگ نیدل ها (شماره سر سوزن ها )

سایز و رنگ نیدل‌ها به‌منظور شناسایی آسان‌تر و انتخاب مناسب‌تر طراحی شده‌اند. نیدل‌ها با استفاده از سیستم گیج اندازه‌گیری می‌شوند، که مقیاس معکوس است؛ هرچه عدد گیج بزرگ‌تر باشد، قطر نیدل نازک‌تر است. به‌طور معمول، نیدل‌های با گیج 18 ضخیم و برای تزریقات وریدی و جمع‌آوری خون استفاده می‌شوند، در حالی که نیدل‌های با گیج 25 نازک‌تر و برای تزریقات زیرجلدی و انسولین مناسب هستند. نیدل‌ها همچنین با رنگ‌های مختلف کدگذاری می‌شوند که شناسایی سایز آن‌ها را آسان‌تر می‌کند. به‌عنوان مثال، نیدل‌های سبز برای گیج 18، زرد برای گیج 20 و آبی برای گیج 22 هستند. این رنگ‌بندی به پزشکان و پرستاران کمک می‌کند تا به سرعت نیدل مناسب را برای نیازهای پزشکی خاص انتخاب کنند و از اشتباهات احتمالی جلوگیری کنند.

نحوه انتخاب سر سوزن و کاربرد هر یک

انتخاب سر سوزن مناسب به نوع تزریق و نیازهای پزشکی بستگی دارد. نیدل‌های با گیج پایین، مانند 18 تا 21، برای تزریقات وریدی و جمع‌آوری خون مناسب هستند و به دلیل ضخامت بیشتر، قادر به انتقال مایعات غلیظ‌تر هستند. نیدل‌های با گیج متوسط، مثل 22 تا 23، برای تزریقات عضلانی و وریدی با حجم متوسط استفاده می‌شوند و برای مایعات با غلظت متوسط مناسب هستند.

نیدل‌های با گیج بالا، از جمله 25 تا 30، که نازک‌ترند، برای تزریقات زیرجلدی و انسولین کاربرد دارند و به‌خصوص برای مایعات رقیق‌تر و تزریقات به لایه‌های سطحی پوست طراحی شده‌اند. علاوه بر این، طول نیدل نیز اهمیت دارد؛ نیدل‌های کوتاه برای تزریقات زیرجلدی، نیدل‌های متوسط برای تزریقات عضلانی و نیدل‌های بلند برای کاربردهای خاص مانند نمونه‌برداری مایع نخاعی استفاده می‌شوند. رنگ نیدل‌ها نیز به شناسایی آسان‌تر سایز آن‌ها کمک می‌کند، که این امر به پزشکان و پرستاران کمک می‌کند تا نیدل مناسب را سریعاً انتخاب کنند. انتخاب صحیح سر سوزن بر اساس این عوامل می‌تواند تأثیر زیادی بر راحتی بیمار و کارایی تزریق داشته باشد.

جمع بندی

در این مقاله به پرسش “نیدل سرنگ چیست؟” پاسخ دادیم و به بررسی ویژگی‌ها و انواع آن پرداختیم. نیدل (سوزن) ابزاری کلیدی در پزشکی است که برای تزریق یا استخراج مایعات از بدن استفاده می‌شود و معمولاً از فولاد ضد زنگ ساخته می‌شود. نیدل‌ها بر اساس طول و قطر (گیج) دسته‌بندی می‌شوند؛ طول آن‌ها می‌تواند از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر متغیر باشد و انتخاب آن بسته به نوع تزریق، مانند تزریقات زیرجلدی یا عضلانی، انجام می‌شود. قطر نیدل با سیستم گیج اندازه‌گیری می‌شود؛ هرچه عدد گیج بزرگ‌تر باشد، قطر نیدل نازک‌تر است. نیدل‌ها همچنین با رنگ‌های مختلف کدگذاری می‌شوند که شناسایی سایز آن‌ها را تسهیل می‌کند. برای تزریقات وریدی و جمع‌آوری خون، نیدل‌های با گیج پایین و برای تزریقات زیرجلدی و انسولین، نیدل‌های با گیج بالا مناسب هستند. انتخاب صحیح نیدل بر راحتی بیمار و کارایی تزریق تأثیرگذار است و باید با دقت انجام شود.

همیارمد

سوالات متداول

نیدل سرنگ چیست؟
نیدل یا سر سوزن، ابزار پزشکی برای تزریق مایعات به داخل بدن یا خروج آن‌ها از بدن است.

جنس نیدل معمولاً چیست؟
نیدل‌ها معمولاً از فولاد ضد زنگ ساخته می‌شوند.

چگونه اندازه نیدل‌ها مشخص می‌شود؟
اندازه نیدل‌ها با استفاده از سیستم گیج اندازه‌گیری می‌شود؛ هرچه عدد گیج بزرگ‌تر، قطر نیدل نازک‌تر است.

چه رنگی برای نیدل گیج 22 استفاده می‌شود؟
نیدل‌های گیج 22 معمولاً با رنگ آبی کدگذاری می‌شوند.

طول نیدل‌های کوتاه برای چه کاربردی مناسب است؟
نیدل‌های کوتاه برای تزریقات زیرجلدی مناسب هستند.