تزریق زیر جلدی چیست؟ بررسی کامل طریقه تزریق زیر جلدی عوارض

تزریق زیر جلدی یکی از انواع تزریق به بدن است. در این روش داروها به لایه چربی زیر پوست وارد می‌شوند. این نوع تزریق برای برخی از داروهایی که نیاز به جذب آهسته دارند، بسیار مناسب است. در مقایسه با تزریق‌های داخل وریدی یا عضلانی، تزریق زیر جلدی ساده‌تر است و درد کمتری هم دارد. حال شاید این سوال برای شما به وجود آید که تزریق زیر جلدی چیست به چه شکلی انجام می‌شود؟

همچنین یکی دیگر از اصطلاحاتی که به اندازه تزریق زیرجلدی شنیده می‌شود، اصطلاح تزریق داخل جلدی است. با شنیدن نام این تزریق شاید این سوال هم به وجود آید که تفاوت تزریق زیر جلدی و داخل جلدی چیست و هر یک از این تزریق‌ها در چه مواقعی انجام می‌شوند. در ادامه به بررسی کامل این دو نوع تزریق پرداخته و تفاوت آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

تزریق زیر جلدی چیست؟

تزریق زیر جلدی یعنی چه؟ تزریق زیر جلدی به معنای وارد کردن دارو به لایه چربی زیر پوست است. این لایه، چربی‌هایی را در خود جای داده است که داروها می‌توانند از طریق آن‌ها به طور آهسته جذب شوند. تزریق زیر جلدی معمولا برای داروهایی استفاده می‌شود که نیاز به جذب تدریجی دارند. زمانی که می‌خواهیم دارو به طور پیوسته در بدن فعال باشد، تزریق زیر جلدی بهترین گزینه است. جذب تدریجی و مداوم دارو یکی از مهمترین مزیت‌های این نوع تزریق است. این امر باعث می‌شود که دارو به طور یکنواخت وارد جریان خون شود و اثرات ماندگارتری داشته باشد.

این روش برای بسیاری از داروهای مختلف از جمله انسولین و واکسن‌ها استفاده می‌شود. تزریق زیر جلدی با استفاده از سرنگ‌های کوچک و سوزن‌های نازک انجام می‌شود تا میزان درد و ناراحتی بیمار به کمترین حد ممکن برسد. در واقع استفاده از سوزن‌های کوچک و نازک در تزریق زیر جلدی باعث می‌شود که این روش نسبت به تزریق‌های داخل وریدی و عضلانی کم‌دردتر باشد. بیمار در حین این تزریق معمولا ناراحتی کمی را تجربه می‌کند.

تزریق زیر جلدی عمیق

روش‌های تزریق زیر جلدی چیست؟ عمیق بودن تزریق زیر جلدی یعنی چی؟ تزریق زیر جلدی عمیق یک روش خاص از تزریق زیر جلدی است که داروها را به لایه‌های عمیق‌تری از بافت چربی زیر پوست وارد می‌کند. این نوع تزریق بیشتر برای داروهایی مناسب است که نیاز به جذب طولانی‌تر و دقیق‌تری دارند. نفوذ بیشتر باعث می‌شود که دارو به آرامی جذب بدن شود. برای این نوع تزریق از سوزن‌های بلندتر استفاده می‌شود که به لایه‌های عمیق‌تری از چربی دسترسی داشته باشند.

تزریق زیر جلدی عمیق برای داروهایی انجام می‌شود که نیاز است در مدت زمان طولانی جذب بدن شوند.

این روش معمولا برای برخی داروهای خاص یا در مواردی که داروها نیاز به ماندگاری طولانی‌تری دارند، به کار می‌رود. دقت داشته باشید که احتمال بروز کبودی و درد پس از این نوع تزریق کمی بالاست. در واقع این موضوع یکی از مشکلات رایج پس از تزریق زیر جلدی (عمیق و یا معمولی) است و اگر محل تزریق عوض نشود یا تزریق با استفاده از سوزن نامناسب انجام شود، احتمال آن بیشتر هم خواهد شد.

تزریق زیر جلدی  برای چه داروهایی استفاده می شود؟

پس از بررسی این که تزریق زیر جلدی چیست، شاید این سوال برایتان ایجاد شود که در چه مواقعی این تزریق انجام می‌شود؟ همانطور که قبلا هم اشاره کردیم تزریق زیر جلدی برای داروهایی که نیاز به جذب آهسته دارند بسیار مناسب است. زمانی که فرد باید داروهایی را در طول زمان به طور مداوم دریافت کند، این تزریق انجام خواهد شد.

البته باید این موضوع را خاطرنشان کرد که محدودیت در حجم دارو، یکی از معایب اصلی تزریق زیر جلدی محسوب می‌شود. با این روش نمی‌توان حجم زیادی از دارو را تزریق کرد. معمولا حجم دارویی که با این روش تزریق می‌شود محدود به 1 تا 2 میلی‌لیتر است. برای داروهایی که نیاز به تزریق با حجم بالا دارند، روش‌های دیگر مانند تزریق داخل عضلانی مناسب‌تر است. با این تفاسیر، از رایج‌ترین داروهایی که به روش تزریق زیر جلدی تجویز می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. انسولین برای کنترل دیابت
2. داروهای ایمنی‌زا مانند ایمونوگلوبولین
3. داروهای ضد انعقاد خون مانند هپارین
4. برخی از واکسن‌ها همچون واکسن آلرژی
5. داروهای ضددرد همچون مورفین و هیدرومورفون
6. هورمون‌های رشد برای بیمارانی که نیاز به تزریق هورمون دارند
7. داروهای ضدتهوع و ضداستفراغ همچون متوکلوپرامید و دگزامتازون

این داروها باید به طور آهسته جذب شوند تا اثرات خود را به طور کامل نشان دهند. تزریق زیر جلدی به دلیل جذب آهسته، برای این نوع داروها بسیار کاربردی بوده و می‌تواند اثرگذاری بسیار بالایی داشته باشد.

سوزن‌های مورد استفاده در تزریق زیر جلدی

روش خاص تزریق زیر جلدی باعث شده تا از سوزن‌های خاصی نیز برای این کار استفاده شود؛ اما بهترین سوزن برای تزریق زیر جلدی چیست؟ سوزن‌های مورد استفاده در تزریق زیر جلدی معمولا کوچک و نازک هستند. این سوزن‌ها به راحتی به لایه چربی زیر پوست نفوذ می‌کنند؛ بدون آن که درد زیادی ایجاد کنند. اندازه این سوزن‌ها حدودا بین 25 تا 27 گیج است و طول آن‌ها به نوع دارو و محل تزریق بستگی دارد. سوزن‌های کوتاه‌تر برای محل‌هایی مانند بازو و ران استفاده می‌شوند، در حالی که سوزن‌های بلندتر برای تزریق در شکم یا نقاط دیگر مناسب هستند.

روش خاص تزریق زیر حلدی باعث شده تا نیازمند سوزن‌های خاصی باشد.

انتخاب سوزن مناسب برای تزریق زیر جلدی بسیار مهم است تا از درد و عوارض جانبی دیگری همچون کبودی جلوگیری شود. برخی از مهمترین محصولاتی که برای تزریق زیر جلدی مورداستفاده قرا می‌گیرد، شامل موارد زیر می‌شود:

• سوزن میکروکانولا 50mm 27g
• سوزن میکروکانولا 50mm 25g
• سوزن میکروکانولا 70mm 25g

محل های تزریق زیر جلدی

بهترین محل تزریق زیر جلدی چیست و باید چه ویژگی داشته باشد؟ تزریق زیر جلدی را می‌توان در نقاط مختلفی از بدن انجام داد؛ اما برخی از نقاط نسبت به دیگر نواحی شرایط بهتری دارند. انتخاب محل تزریق باید به گونه‌ای انجام شود که به لایه چربی زیر پوست دسترسی کامل داشته باشیم. برخی از محل‌های رایج تزریق زیر جلدی به شرح زیر است:

تزریق زیر جلدی در بازو

رایج‌ترین نقطه برای تزریق زیر جلدی کجاست؟ قسمت بیرونی بالای بازو یکی از نقاط رایج برای تزریق زیر جلدی است. این ناحیه دارای لایه‌ای از چربی است که به راحتی دارو را جذب می‌کند. این نقطه بیشتر برای تزریق داروهایی مانند واکسن‌ها و هورمون‌های رشد استفاده می‌شود.

تزریق زیر جلدی در ران

ران یکی دیگر از نقاط مناسب برای تزریق زیر جلدی است. بخش جلویی یا بیرونی ران به دلیل داشتن لایه ضخیم‌تری از چربی، اغلب برای تزریق‌های مداوم انتخاب می‌شود. برای مثال تزریق سرنگ انسولین در افراد دیابتی بسیاری از مواقع در ران انجام می‌شود. این نقطه برای بیمارانی که نیاز به تزریق مداوم دارند، بسیار مناسب است و کمتر دچار مشکلاتی همچون کبودی می‌شود.

تزریق زیر جلدی در شکم

یکی دیگر از محل های تزریق زیر جلدی، شکم است. لایه چربی موجود در این ناحیه، جذب دارو را بهبود بخشیده و باعث می‌شود که تزریق راحت‌تر انجام شود. این ناحیه بیشتر برای تزریق داروهایی مانند انسولین و هپارین استفاده می‌شود. تزریق در فاصله حدودا 5 سانتی‌متری از ناف انجام می‌شود تا از بروز مشکلاتی مانند کبودی جلوگیری شود.

طریقه تزریق زیر جلدی

 کاربردهای متعدد این نوع تزریق برای داروهای متنوع باعث شده تا اهمیت آن بسیار زیاد باشد. همانطور که با هم بررسی کردیم، این روش انعطاف‌پذیری بالایی در مورد داروهای مختلف دارد و به همین جهت بسیاری از افراد به فکر آشنایی با روش انجام این تزریق هستند. اگر می‌خواهید بدانید که مراحل انجام تزریق زیر جلدی چیست، باید به 5 مرحله اساسی زیر اشاره کرد:

1. برای تزریق زیر جلدی ابتدا باید پوست ناحیه مورد نظر تمیز شود.
2. در مرحله بعدی باید با انگشت، پوست محل تزریق را به آرامی به سمت بالا بکشید تا یک لایه نازک از چربی ایجاد شود.
3. حال باید سوزن با زاویه ۴۵ درجه به سمت پوست وارد شود. این زاویه باعث می‌شود که دارو نفوذ دقیقی به لایه چربی داشته باشد.
4. پس از وارد کردن سوزن، به آرامی دارو را تزریق کنید.
5. پس از اتمام تزریق، سوزن را به آرامی خارج کرده و محل تزریق را با پنبه تمیز فشار دهید.

عوارض تزریق زیر جلدی

یکی از مسائلی که در خصوص تزریق زیر جلدی وجود دارد، عوارض آن است. اگر برایتان سوال است که عوارض تزریق زیر جلدی چیست، باید گفت که این نوع تزریق در حالت کلی امن و کم‌خطر است. با این حال ممکن است برخی از عوارض جانبی مشاهده شود.

یکی از عوارض تزریق زیر جلدی، احساس درد بعد از تزریق است که معمولا در صورت استفاده از سوزن نامناسب رخ می‌دهد.

این عوارض معمولا خفیف بوده و شامل درد موضعی، قرمزی و کبودی در محل تزریق می‌شوند. در موارد نادر، ممکن است واکنش‌های آلرژیک نیز رخ دهد. دقت داشته باشید که مهارت کافی برای تزریق و همچنین استفاده از سوزن مناسب و باکیفیت باعث می‌شود که این عوارض به حداقل برسند.

علت کبودی تزریق زیر جلدی

یکی از مشکلاتی که پس از تزریق زیر جلدی ایجاد می‌شود، کبودی است. حال شاید این سوال ایجاد شود که علت کبودی تزریق زیر جلدی چیست و آیا این موضوع خطرناک است؟ کبودی پس از تزریق زیر جلدی به دلیل پارگی مویرگ‌های خونی کوچک در ناحیه تزریق رخ می‌دهد. اگر سوزن به طور اتفاقی به یکی از این مویرگ‌ها برخورد کند، خونریزی کوچکی ایجاد می‌شود که باعث کبودی می‌شود. بدیهی است که چنین کبودی، خطرناک نیست و مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند.

برای کاهش احتمال کبودی، بهتر است تزریق به آرامی و با دقت انجام شود. همچنین استفاده از سوزن‌های نازک‌تر و تغییر محل تزریق (در شرایطی که نیاز به تزریق‌های مستمر وجود دارد) می‌تواند به کاهش کبودی کمک کند.

تفاوت تزریق زیر جلدی و داخل جلدی

همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، یکی دیگر از انواع روش‌های تزریق، به شکل داخل جلدی است. حال این سوال ایجاد می‌شود که تزریق داخل جلدی به چه شکلی انجام می‌شود و تفاوت تزریق زیر جلدی و داخل جلدی چیست؟ تزریق زیر جلدی به لایه چربی زیر پوست وارد می‌شود. این در حالی است که تزریق داخل جلدی مستقیما به لایه‌های بالایی پوست وارد می‌شود.

در تزریق زیر جلدی، دارو به آرامی و در مدت زمان نسبتا طولانی جذب می‌شود. از سوی دیگر تزریق داخل جلدی بیشتر برای تست‌های تشخیصی یا واکسن‌های خاص استفاده می‌شود و جذب سریع‌تری دارد. در نهایت هم باید به این موضوع اشاره کرد که تزریق داخل جلدی معمولا در لایه درم انجام می‌شود که نزدیک‌تر به سطح پوست است.

نکات ایمنی در تزریق زیر جلدی

تزریق زیر جلدی اگر به شکل اصولی انجام شود، هیچ عارضه و خطری ندارد. برای تزریق اصولی نیز باید نکاتی را رعایت کنید. پیش از هر چیزی باید دقت داشته باشید که همیشه از سوزن‌های استریل و یکبار مصرف استفاده کنید. قبل از تزریق، پوست ناحیه مورد نظر را با الکل تمیز کنید تا از عفونت جلوگیری شود.

یکی از نکات مهم در خصوص تزریق زیر جلدی، ضدعفونی و تمیز کردن پوست محل تزریق است که از بروز عفونت و بسیاری مشکلات مشابه جلوگیری می‌کند.

تغییر محل تزریق به صورت منظم می‌تواند از بروز عوارضی مانند کبودی یا ایجاد توده‌های چربی جلوگیری کند. پس از هر تزریق، سوزن را به درستی از بدن خارج کنید تا التهابی ایجاد نشود. در نهایت هم اگر بخواهیم به این سوال پاسخ دهیم که مهمترین نکته پس از انجام تزریق زیر جلدی چیست، باید گفت که از لمس مستقیم محل تزریق خودداری کنید! این کار پوست را تحریک کرده و باعث بروز مشکلاتی همچون خارش و کبودی خواهد شد.

مزایا و معایب تزریق زیر جلدی

تزریق زیر جلدی دارای مزایای بسیاری است که بسیاری به آن‌ها اشاره کردیم. در ادامه برخی دیگر از این مزایا را بررسی می‌کنیم:

• عدم نیاز به تخصص بالا: برخلاف روش‌های پیچیده‌تر مانند تزریق داخل وریدی، تزریق زیر جلدی نیازی به مهارت خاصی ندارد. این مورد به بیماران امکان می‌دهد که به راحتی این تزریق را در خانه انجام دهند. چنین مزیتی به ویژه در تزریق انسولین اهمیت بالایی دارد.
• کاهش عوارض جانبی جدی: به دلیل جذب تدریجی دارو، احتمال بروز عوارض جانبی شدید مانند واکنش‌های ناگهانی کمتر است.
• عدم نیاز به بستری: تزریق زیر جلدی می‌تواند توسط خود بیمار یا مراقبان او در خانه انجام شود. این امر به کاهش نیاز به بستری در بیمارستان یا مراجعه‌های مکرر به پزشک کمک می‌کند.

تمامی این مزایا باعث شده‌اند که تزریق زیرجلدی یک روش محبوب برای داروهای خاص باشد. حال این سوال ایجاد می‌شود که معایب تزریق زیر جلدی چیست؟ در پاسخ به این سوال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• امکان بروز واکنش‌های پوستی: در برخی موارد ممکن است محل تزریق دچار قرمزی، التهاب یا تورم شود. این واکنش‌های موضعی معمولا خفیف بوده و به خودی خود برطرف می‌شوند؛ اما در موارد نادر ممکن است نیاز به درمان داشته باشند.
• دقت پایین در جذب دارو: در برخی موارد جذب دارو در روش تزریق زیر جلدی ممکن است به دلیل تفاوت در ضخامت چربی یا عوامل مشابه، از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. این موضوع می‌تواند در برخی موارد باعث کاهش اثرگذاری دارو شود.
• وجود برخی محدودیت‌ها در داروهای تزریقی: برخی از داروها به دلیل نیاز به جذب سریع یا حجم بیشتر نمی‌توانند از طریق تزریق زیر جلدی استفاده شوند. برای این داروها روش‌هایی مانند تزریق وریدی یا عضلانی مناسب‌تر است.

جمع بندی

تزریق زیر جلدی چیست؟ این نوع تزریق یک روش ساده برای تزریق بسیاری از داروهاست که مزایایی همچون جذب تدریجی دارو، عدم نیاز به تجهیزات پیچیده و کم‌درد بودن را دارد. همچنین این تزریق برای داروهایی مانند انسولین، هورمون‌ها و واکسن‌ها بسیار مناسب است. با این حال این روش معایبی مانند محدودیت در حجم دارو، خطر کبودی و درد در محل تزریق را به همراه دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. رعایت نکات ایمنی، انتخاب سوزن مناسب و تغییر منظم محل تزریق می‌تواند باعث کاهش عوارض احتمالی این تزریق شود.

همیارمد

سوالات متداول

1- تفاوت تزریق زیر جلدی و داخل جلدی در چیست؟

تزریق زیر جلدی به لایه چربی زیر پوست انجام می‌شود؛ اما تزریق داخل جلدی به لایه سطحی پوست (درم) وارد می‌شود. جذب دارو در تزریق زیر جلدی آهسته بوده و در تزریق داخل جلدی معمولا سریع است.

2- تزریق زیر جلدی یعنی چی؟

تزریق زیر جلدی به معنای تزریق دارو به لایه چربی زیر پوست است. این روش معمولاً برای داروهایی که نیاز به جذب تدریجی و مداوم دارند، مانند انسولین یا برخی هورمون‌ها، استفاده می‌شود.

3- طریقه تزریق زیر جلدی به چه شکل است؟

برای تزریق زیر جلدی ابتدا پوست محل تزریق تمیز شده و سپس با استفاده از سوزن مناسب دارو به لایه چربی زیر پوست تزریق می‌شود.

4- عوارض تزریق زیر جلدی چیست؟

عوارض شایع تزریق زیر جلدی شامل کبودی، درد خفیف و قرمزی در محل تزریق است. در موارد نادر نیز ممکن است واکنش‌های آلرژیک یا عفونت رخ دهد. با انتخاب سوزن مناسب و انجام تزریق با دقت، می‌توان این عوارض را به حداقل رساند.

5- محل های تزریق زیر جلدی کجاست؟

محل‌های رایج برای تزریق زیر جلدی شامل ناحیه بالای بازو، جلوی ران و ناحیه شکم هستند. این نقاط به دلیل داشتن لایه چربی مناسب، برای این نوع تزریق استفاده می‌شوند.