تزریق آمپول عضلانی یکی از روشهای رایج و موثر برای ورود دارو به بدن است. این روش به ویژه برای داروهایی که نیاز به جذب سریع دارند، مورداستفاده قرار میگیرد. این تزریق با وارد کردن دارو به عمق عضله انجام میشود و دارو به تدریج از طریق جریان خون، جذب بدن خواهد شد. حال شاید این سوال برای شما ایجاد شود که تزریق عضلانی چیست و چه تفاوتی با سایر تزریقها دارد؟ در ادامه به بررسی کامل تزریق آمپول عضلانی، مزایا و نحوه انجام آن میپردازیم و همچنین نکات مهمی که در خصوص این تزریق وجود دارد را با هم بررسی میکنیم.
تزریق عضلانی چیست؟
تزریق عضلانی چیست؟ تزریق عضلانی یا تزریق IM که مخفف Intramuscular Injection است، به معنی وارد کردن دارو به عمق عضله است. این روش به دلیل جذب سریع دارو از طریق عضله به جریان خون، در مواقعی که نیاز به درمان سریعتر وجود دارد، انتخاب میشود.
بیشتر بخوانید:انواع تزریق
اما دقیقا تزریق عضلانی یعنی چه؟ یعنی دارو به طور مستقیم به بافت عضلانی وارد میشود. در این نقطه میتواند به سرعت جذب شده و اثر خود را نشان دهد. این روش برای داروهایی استفاده میشود که نمیتوانند به صورت خوراکی مصرف شوند یا به جذب سریعتری نیاز دارند.
تزریق عضلانی عمیق چیست؟
یکی از روشهای تزریق آمپول عضلانی، تزریق عمیق است. تزریق عضلانی عمیق چیست و تزریق عمیق عضلانی یعنی چی؟ در تزریق عضلانی عمیق، سوزن به لایههای عمیقتر عضله وارد میشود تا دارو به سرعت و به طور کامل جذب بدن شود. این نوع تزریق برای داروهایی با حجم بیشتر یا داروهایی که نیاز به جذب سریع دارند، انجام میشود. یکی از نکات مهم در نحوه تزریق IM عمیق آن است که باید مناسبترین عضله برای این کار انتخاب شود و همچنین از سوزن بلندتری استفاده شود تا مطمئن شویم که دارو به بافتهای عمیقتر نفوذ خواهد کرد.
یکی از منابع:elsevier.health
داروهای قابل تزریق عضلانی
بسیاری از داروها میتوانند از طریق تزریق آمپول عضلانی وارد بدن شوند. این داروها معمولا ترکیباتی دارند که باعث میشود به سرعت وارد جریان خون شده و اثر درمانی خود را اعمال کنند. برخی از رایجترین داروهایی که به شکل عضلانی تزریق میشوند شامل موارد زیر است:
آنتیبیوتیکها
آنتیبیوتیکها از جمله داروهای رایجی هستند که به صورت تزریق عضلانی مورداستفاده قرار میگیرند. این داروها در مواقعی که نیاز به درمان سریع عفونتها وجود دارد، به این روش وارد بدن میشوند. تزریق IM آنتیبیوتیکها به خصوص در زمانی که عفونتهای جدی در بدن وجود دارد و امکان مصرف خوراکی دارو وجود ندارد، بسیار مهم خواهد بود.
ترکیبات زیستی
ترکیبات زیستی شامل داروهایی هستند که از منابع زنده به دست میآیند و در اغلب مواقع به صورت تزریق IM تجویز میشوند. این داروها برای درمان بیماریهایی مانند ام اس، آرتریت روماتوئید و سایر بیماریهای خود ایمنی استفاده میشوند. تزریق آمپول عضلانی این داروها به بیمار کمک میکند تا اثرات درمانی آنها به سرعت و به طور موثر نمایان شود.
هورمونها
بعضی از هورمونها مانند تستوسترون یا استروژن از طریق تزریق IM به بدن وارد میشوند. این روش معمولا برای افرادی که نیاز به جایگزینی هورمون دارند، استفاده میشود.
تزریق عضلانی IM برای هورمونها، به دلیل جذب سریعتر و تاثیر طولانیتر بسیار موثر و کاربردی خواهد بود.
داروهای لیپیدی یا بر پایه روغن
داروهای لیپیدی یا بر پایه روغن نیز به صورت تزریق عضلانی تجویز میشوند. این داروها به دلیل چرب بودن، نیاز به تزریق عمیقتری دارند تا به طور کامل جذب عضله شوند. تزریق آمپول عضلانی برای این داروها معمولا در عضلات بزرگتر و عمیقتر انجام میشود تا جذب به طور کامل انجام شود.
سوزن های مورد استفاده در تزریق عضلانی
بهترین سوزن برای تزريق im چيست؟ برای انجام تزریق آمپول عضلانی، استفاده از سوزن مناسب بسیار مهم است. تزریق عضلانی با کمی درد همراه است و استفاده از سوزن مناسب میتواند در کاهش درد ناشی از آن نقش داشته باشد. انتخاب سوزن بر اساس نوع دارو و محل تزریق صورت میگیرد. سوزنهای مورد استفاده در تزریق IM معمولا بلندتر و البته ضخیمتر از سوزنهای تزریق زیرجلدی (SC) هستند. انتخاب سوزنی با اندازه مناسب میتواند علاوه بر کاهش درد، باعث افزایش اثربخشی تزریق نیز شود.
بیشتر بخوانید:انواع سوزن سرنگ
سوزنهایی که برای این تزریق استفاده میشوند بهتر است که قطری بین 22 تا 24 (برای اطفال) و یا 25 تا 27 (برای بزرگسال) داشته باشند. تعیین این بازه وابسته به شرایط فرد و شرایط تزریق خواهد بود. اگر باید داروهایی با غلظت بالا (مانند داروهای لیپیدی) تزریق شوند، بهتر است که از سوزنهای ضخیمتر استفاده شود.
همچنین طول آن وابسته به عمیق بودن یا نبودن تزریق و شرایط جسمانی فرد تعیین میگردد. به طور کلی نیز از سوزنهایی با طول 2.5 تا 4 سانتیمتر برای این تزریق استفاده میشود. سوزن مناسب به کاهش خطر عوارض و اطمینان از نفوذ صحیح دارو به عمق عضله کمک چشمگیری خواهد کرد.
محلهای تزریق عضلانی را بشناسید
انتخاب محل مناسب برای تزریق آمپول عضلانی اهمیت بسیار زیادی دارد. عضلات بزرگتر و عمیقتر برای این نوع تزریقها مناسبتر هستند؛ زیرا میتوانند حجم بیشتری از دارو را جذب کرده و به شکل موثری آن را وارد جریان خون کنند. چند مورد از مهمترین عضلاتی که برای این تزریق مورداستفاده قرار میگیرند به شرح زیر است:
عضله دلتوئید بازو
عضله دلتوئید بازو یکی از رایجترین محلهای تزریق IM است. این عضله برای داروهایی با حجم کم مانند واکسنها، بیشتر استفاده میشود. این عضله در بالای بازو قرار دارد و به دلیل نزدیکی به سطح پوست، محل مناسبی برای تزریق آمپول عضلانی است. با این حال باید مراقب بود که در هنگام تزریق به عصبهای اطراف آن آسیبی وارد نشود.
عضله واستوس جانبی ران
عضله واستوس جانبی که در بخش جلویی ران قرار دارد، یکی دیگر از محلهای مناسب برای تزریق آمپول عضلانی است. این عضله برای تزریقات با حجم بیشتر مناسب بوده و در خود تزریقیها نیز کاربرد زیادی دارد. تزریق عضلانی عمیق در این عضله معمولا بدون خطر آسیب به اعصاب یا رگها انجام میشود.
عضله ونتروگلوتئال لگن
عضله ونتروگلوتئال لگن یکی از بهترین و ایمنترین محلها برای تزریق آمپول عضلانی است. این عضله در ناحیه لگن قرار دارد و به دلیل عمق بیشتر و عدم وجود عصبهای مهم، گزینهای ایدهآل برای تزریق داروهایی با حجم بالا یا داروهایی است که نیاز به جذب سریع دارند.
البته در نحوه تزریق IM در این عضله باید دقت و تخصص داشت تا از آسیب به بافت اطراف جلوگیری شود.
عضلات دورسوگلوتئال باسن
عضلات دورسوگلوتئال که در ناحیه باسن قرار دارند، یکی از محلهای رایج برای تزریق عضلانی IM هستند. این عضلات برای داروهایی با حجم زیاد یا داروهایی با غلظت بالا مناسب هستند. البته باید مراقب بود که سوزن به عصب سیاتیک نزدیک نشود؛ زیرا این موضوع ممکن است باعث آسیبهای جدی برای سیاتیک شود.
نحوه تزریق im یا تزریق عضلانی
تزریق عضلانی نیاز به تخصص و مهارت دارد. در نحوه تزریق IM یا تزریق آمپول عضلانی باید بسیار دقیق عمل کرد و همچنین اصول بهداشتی را رعایت نمود تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری شده و تزریق، اثربخشی لازم را داشته باشد. در ادامه مراحل این تزریق را با هم بررسی میکنیم:
خرید سرنگ و نیدل
1. دستان خود را بشویید
اگر میخواهید بدانید که اولین مرحله تزریق im چیست، باید گفت که شستن دستها یکی از مهمترین مراحل قبل از هر گونه تزریقی محسوب میشود. این کار به جلوگیری از ورود باکتریها و عفونتها به محل تزریق کمک میکند. بدین ترتیب باید از شوینده مناسب استفاده کنید و با دقت دستهایتان را بشویید.
2. تمام لوازم مورد نیاز را جمع آوری کنید
قبل از تزریق آمپول عضلانی، باید اطمینان حاصل کنید که تمام لوازم موردنیاز مانند سرنگ، سوزن، الکل و دارو آماده باشد. جمعآوری همه لوازم قبل از شروع تزریق، فرایند کار را تسریع بخشیده و همچنین در جلوگیری از بروز عوارض و خطرات هم موثر است.
3. محل تزریق را پیدا کنید
یکی از مراحل مهم در تزریق IM، یافتن محل مناسب تزریق است. با توجه به نوع دارو و حجم آن، عضله مناسبی را برای تزریق آمپول عضلانی انتخاب کنید. این مرحله اهمیت بسیار بالایی دارد؛ زیرا عضله مناسب حتی در میزان و زمان اثرگذاری دارو هم تاثیر دارد.
4. محل تزریق را تمیز کنید
قبل از تزریق آمپول عضلانی، تمیز کردن محل تزریق با استفاده از پد الکلی یا الکل طبی بسیار مهم است. این کار باعث جلوگیری از ورود میکروبها و باکتریها به زیر پوست شده خطر عفونت را کاهش خواهد داد. برای تمیز کردن، پد الکلی را به آرامی و به صورت دایرهای از مرکز محل تزریق به سمت بیرون بکشید و سپس چند ثانیه صبر کنید تا محل تزریق کاملا خشک شود.
5. سرنگ را با دارو آماده کنید
در این مرحله از تزریق آمپول عضلانی، باید سرنگ را با دارو پر کنید. ابتدا سرپوش سرنگ و سوزن را بردارید و سپس با دقت داروی مورد نظر را به داخل سرنگ بکشید. در نظر داشته باشید که نباید هیچ حباب هوایی در داخل سرنگ باقی بماند. اگر حبابهایی وجود دارد، به آرامی به سرنگ ضربه بزنید تا حبابها به سطح بیایند و سپس آنها را خارج کنید. این مرحله را با دقت انجام دهید و کمی صبوری به خرج دهید تا از عدم وجود حباب هوا مطمئن شوید.
6. خود تزریقی با سرنگ
اگر قصد تزریق عضلانی به خود را دارید، مهم است که ابتدا با پزشک یا پرستار خود مشورت کنید. تزریق عضلانی به خود، نیاز به دقت و مهارت بالایی دارد.
پس از آماده کردن سرنگ و تمیز کردن محل تزریق، باید سرنگ را در زاویه ۹۰ درجه، به سرعت و به طور کامل وارد عضله کنید. این مرحله ممکن است برای افراد مبتدی کمی چالشبرانگیز باشد؛ اما با تمرین و تجربه، میتوانید راحتتر آن را انجام دهید.
7. دارو را تزریق کنید
پس از وارد کردن سرنگ به عضله، به آرامی پیستون سرنگ را فشار دهید تا دارو به داخل عضله تزریق شود. تزریق آمپول عضلانی باید به طور تدریجی انجام شود تا دارو به خوبی جذب بدن شود. عجله در این مرحله میتواند باعث ایجاد درد و ناراحتی بیشتر شود. به همین جهت توصیه میشود که صبور باشید و دارو را آرام و مداوم تزریق کنید.
8. سوزن را بردارید
پس از اتمام تزریق IM، سوزن را با سرعت و به طور مستقیم از محل تزریق خارج کنید. برای کاهش درد، میتوانید هنگام خارج کردن سوزن، کمی فشار به محل تزریق وارد کنید.
9. محل تزریق را فشار دهید
در مرحله آخر و پس از خارج کردن سوزن، محل تزریق آمپول عضلانی را با یک گاز یا پد تمیز فشار دهید تا از خونریزی احتمالی جلوگیری کنید. فشار دادن محل تزریق به مدت چند ثانیه کمک میکند تا دارو بهتر جذب شود و از خونریزی یا کبودی ناحیه هم جلوگیری شود.
نکاتی برای تزریق عضلانی راحتتر
انجام تزریق آمپول عضلانی ممکن است در برخی موارد با درد یا ناراحتی همراه باشد؛ اما با رعایت چند نکته میتوانید این روند را راحتتر کنید:
- آرام باشید: حفظ آرامش برای تزریق im یعنی چی و چه اهمیتی دارد؟ یعنی شما باید در هنگام تزریق عضلات خود را شل کنید؛ زیرا انقباض عضلات ممکن است باعث افزایش درد شود.
- تغییر محل تزریق: برای جلوگیری از التهاب و کبودی، هر بار محل تزریق را تغییر دهید و از تزریق مکرر در یک ناحیه خودداری کنید.
- استفاده از کمپرس سرد: قبل از تزریق میتوانید از کمپرس سرد استفاده کنید تا منطقه موردنظر کمی بیحس شده و درد کمتری احساس کنید.
- تزریق آرام: تزریق دارو به صورت تدریجی و آهسته باعث کاهش درد و ناراحتی خواهد شد.
عوارض تزریق عضلانی که باید از آن مطلع باشید
تزریق آمپول عضلانی در اغلب مواقع ایمن است و عوارض جدی به دنبال ندارد؛ اما ممکن است گاهی با برخی عوارض جانبی همراه باشد. آگاهی از این عوارض میتواند به شما کمک کند تا در هنگام بروز آنها بتوانید اقدامات لازم را انجام داده و یا در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنید:
درد شدید در محل تزریق
احساس درد یا ناراحتی خفیف پس از تزریق IM طبیعی است و حتی این درد ممکن است تا مدتی ادامه داشته باشد؛ برای کاهش این درد میتوانید از کمپرس یخ استفاده کنید. معمولا با این راهکار درد تزریق به شکل ملموسی کاهش پیدا میکنید؛ اما اگر درد شدید یا مداوم دارید که با گذر زمان افزایش پیدا میکند، ممکن است نشانهای از آسیب به بافت یا عفونت باشد. در صورت درد طولانیمدت، به پزشک خود اطلاع دهید.
سوزن سوزن شدن یا بی حسی
سوزن سوزن شدن یا بیحسی در محل تزریق عضلانی ممکن است نشانهای از آسیب به اعصاب باشد. اگر این احساس را در زمان نسبتا زیادی داشتید، حتما با پزشک مشورت کنید تا از بروز آسیبهای جدی جلوگیری شود.
قرمزی، تورم یا گرمی در محل تزریق
قرمزی یا تورم در محل تزریق آمپول عضلانی ممکن است نشانه عفونت باشد. گرمی در محل تزریق نیز میتواند نشاندهنده التهاب باشد.
اگر پس از تزریق هر یک از این علائم را به صورت طولانیمدت مشاهده کردید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
خونریزی طولانی مدت
مقداری خونریزی پس از تزریق عضلانی IM کاملا طبیعی است؛ اما اگر خونریزی بیش از چند دقیقه طول بکشد، ممکن است نیاز به بررسی دقیقتر داشته باشید.
علائم یک واکنش آلرژیک ، مانند مشکل در تنفس یا تورم صورت
علائمی مانند مشکل در تنفس، تورم صورت یا خارش شدید بدن (هر قسمتی از بدن) ممکن است نشانهای از واکنش آلرژیک به داروی تزریقی باشد. این وضعیت را جدی بگیرید و بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. در برخی مواقع واکنشهای آلرژیک میتوانند آسیبهای جبران ناپذیری به شما وارد کنند.
در صورت بروز چه علائمی در تزریق باید به پزشک مراجعه کنیم؟
تمامی علائمی که تاکنون بررسی کردیم، علائمی هستند که اگر به صورت کوتاهمدت بروز پیدا کنند، هیچ مشکلی برای شما ایجاد نمیکنند. بروز این علائم به شکل شدید و در زمان طولانی، خطرناک بوده و نیازمند مراجعه به پزشک است. همچنین اگر پس از تزریق آمپول عضلانی با علائمی مانند تب بالا، درد شدید، تغییر رنگ پوست در محل تزریق یا خونریزی غیرقابل کنترل مواجه شدید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. این علائم همانطور که قبلا هم اشاره کردیم ممکن است نشانهای از عفونت، آسیب به بافتها یا واکنش آلرژیک باشند.
تزریق عضلانی به خود
تزریق عضلانی به خود نیاز به تمرین و دقت بالایی دارد. اگر قصد دارید تزریق IM را خودتان انجام دهید، حتما با پزشک خود مشورت کرده و آموزشهای لازم را دریافت کنید. برای موفقیت در تزریق آمپول عضلانی به خود، باید عضله مناسبی را برای تزریق انتخاب کنید. همچنین مهم است که از سوزن و سرنگ مناسب استفاده کرده و از نکات بهداشتی پیروی کنید تا از بروز عوارض جلوگیری شود.
جمع بندی
یکی از متداولترین روشهای تزریق، تزریق به صورت عضلانی است. در این تزریق همانطور که از نامش هم مشخص است، سوزن داروها را به عضله میرساند و سپس جذب آن توسط بدن انجام میشود. این تزریق معمولا با کمی درد همراه است که با استفاده از سوزن مناسب و همچنین انجام صحیح تزریق میتوان میزان درد را کاهش داد. همچنین تزریق تدریجی دارو میتواند از میزان درد تزریق بکاهد. تزریق عضلانی ممکن است برای انواع داروها از جمله آنتیبیوتیکها، هورمونها، داروهای لیپیدی و روغنی و ترکیبات زیستی استفاده شود. در تزریق تمامی این داروها بسیار مهم است که اصول تزریق را رعایت کند تا دارو، اثرگذاری لازم را داشته باشد.
سوالات متداول
تزریق im یعنی چه؟
تزریق IM یا عضلانی یعنی وارد کردن دارو به عمق عضله از طریق سرنگ و سوزن. این روش برای داروهایی که نیاز به جذب سریع و تدریجی دارند و از تزریق عضلات بزرگ بدن مانند عضلات ران، بازو یا باسن انجام میشود.
تزریق عمیق عضلانی یعنی چی؟
تزریق عمیق عضلانی یه معنی وارد کردن دارو به لایههای عمیقتر عضله است. در این روش از سوزنهای بلندتر استفاده میشود تا دارو (معمولا داروهای روغنی و با حجم زیاد) به عمق عضله برسد و به سرعت جذب شود.
از کجا بفهمیم آمپول عضلانی است؟
روش تزریق داروها معمولا روی آنها نوشته میشود؛ اما به طور معمول داروهای عضلانی رنگی بوده (شفاف نیستند) و معمولا حجم نسبتا زیادی هم دارند.
چه داروهایی به صورت عضلانی تزریق میشوند؟
بسیاری از داروها از جمله آنتیبیوتیکها، واکسنها، هورمونها و ترکیبات زیستی از طریق تزریق آمپول عضلانی داده میشوند.
آیا تزریق عضلانی دردناک است؟
تزریق آمپول عضلانی ممکن است با کمی درد همراه باشد؛ اما درد آن شدید یا طولانی نیست. استفاده از تکنیکهای صحیح تزریق و انتخاب سوزن مناسب میتواند درد را به حداقل برساند.