آموزش نحوه تزریق انسولین به طور کامل (ران، شکم، بازو)

انسولین یکی از هورمون‌های مهم بدن است که نقش کلیدی در تنظیم قند خون دارد. بیماران دیابتی به دلیل آن که توانایی تولید انسولین به میزان مناسب را ندارند و یا امکان استفاده صحیح از آن را ندارند، نیاز به تزریق انسولین پیدا می‌کنند. این کار باعث می‌شود که سطح قند خون بیماران کنترل شود. تزریق منظم و صحیح انسولین به بدن، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا این کار به جلوگیری از عوارض دیابت و بروز مشکلات جدی کمک می‌کند. آشنایی با نحوه تزریق انسولین و جزئیات مربوط به آن همچون روش‌های تزریق، محل‌های مختلف تزریق، سرنگ‌ها و سوزن‌های مناسب برای این کار کمک می‌کند که تزریق را به بهترین شکل و بدون هیچ‌گونه مشکلی انجام دهید.

چرا تزریق انسولین ضروری است؟

انسولین هورمونی است که به انتقال گلوکز از خون به سلول‌های بدن و جذب آن کمک می‌کند. تعادل در میزان انسولین باعث می‌شود که سطح قند خون نیز کنترل شود. بدن مبتلایان به دیابت نوع 1 نمی‌تواند انسولین کافی تولید کند. در دیابت نوع 2 نیز بدن به انسولین مقاوم می‌شود. در هر دو نوع بیماری، تزریق کردن انسولین برای تنظیم سطح قند خون ضروری محسوب می‌شود. بدون تزریق انسولین، سطح قند خون نوسانات زیاد و البته خطرناکی خواهد داشت که ممکن است منجر به مشکلات جدی از جمله آسیب به کلیه‌ها، کبد، سیستم عصبی و حتی قلب شود. به همین جهت تزریق منظم انسولین برای افراد دیابتی اهمیت ویژه‌ای دارد.

انواع انسولین و زمان تزریق آنها

انواع مختلفی از انسولین وجود دارد که هر یک با سرعت و مدت زمان مختلفی عمل می‌کنند. انتخاب نوع انسولین و زمان تزریق آن‌ها بسته به نیاز بیمار متفاوت خواهد بود:

1. انسولین سریع‌الاثر: معمولا در عرض ۱۵ دقیقه شروع به اثر می‌کند و اوج اثر آن نیز 1 ساعت پس از تزریق است. همچنین زمان تاثیر آن 2 تا نهایتا 5 ساعت است. این نوع انسولین بعد از غذا خوردن، تاثیر بیشتری دارد. به همین جهت توصیه می‌شود که زمان تزریق آن دقیقا قبل از وعده‌های غذایی باشد.
2. انسولین متوسط‌الاثر: این انسولین که با نام انسولین پایه هم شناخته می‌شود، به 1 تا 2 ساعت زمان برای اثرگذاری نیاز دارد. زمان اوج اثرگذاری این انسولین از ساعت چهارم تا دوازدهم است و زمان ماندگاری آن نیز از 12 ساعت تا نهایتا 24 ساعت است. این انسولین برای تزریق در شب و تامین انسولین موردنیاز در هنگام خواب، بسیار مناسب است. البته برای تامین نیاز بدن بیمار در طول نیم‌روز هم مناسب خواهد بود.
3. انسولین طولانی‌الاثر: این نوع انسولین همانطور که ازنامش هم مشخص است ار طولانی‌مدتی داشته و به آرامی در بدن آزاد می‌شود. این انسولین اوج اثر مشخصی ندارد؛ اما ماندگاری آن تا ۲۴ ساعت یا حتی بیشتر خواهد بود. این نوع انسولین برای کنترل قند خون در طول شب یا در فاصله میان وعده‌های غذایی مناسب است.

روش‌های مختلف تزریق انسولین

نحوه تزریق انسولین متناسب با روشی که انتخاب می‌کنید، متفاوت خواهد بود. به طور کلی سه راه برای تزریق کردن انسولین وجود دارد که شامل استفاده از سرنگ، استفاده از قلم انسولین و استفاده از پمپ انسولین می‌شوند که به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

استفاده از سرنگ

یکی از روش‌های سنتی برای تزریق کردن انسولین، استفاده از سرنگ است. در این روش، انسولین از ویال به داخل سرنگ کشیده شده و سپس به نواحی مشخصی از بدن تزریق می‌شود. این روش به دقت بالایی نیاز دارد و باید از سوزن‌های نازک و سرنگ‌های مناسب برای تزریق انسولین استفاده شود.

به طور معمول طول سوزنی که برای این کار استفاده می‌شود باید بین 8 تا 12 میلی‌متر باشد و گیج آن نیز بهتر است از 27 تا 31 باشد. گیج بالاتر به معنی نازک‌تر شدن سوزن و در نتیجه کاهش درد تزریق است و بدیهی است که می‌توانید از محصولاتی با گیج بالاتر هم استفاده کنید.

قلم انسولین

یکی دیگر از روش‌های راحت و محبوب برای تزریق، استفاده از قلم انسولین است. این قلم شامل سوزن یک‌بار مصرف و محفظه‌ای حاوی انسولین است. قلم‌ها خود به دو دسته متفاوت تقسیم می‌شوند؛ دسته اول قلم‌هایی هستند که محفظه آن‌ها پس از هر بار استفاده مجددا پر شده و می‌توانید به دفعات از آن استفاده کنید. دسته دوم قلم‌های انسولین نیز شامل محصولاتی است که کاملا یک‌بار مصرف بوده و پس از خالی شدن محفظه، دیگر نمی‌توان از آن استفاده کرد. قلم‌های از پیش پر شده با انسولین به کاربران امکان تنظیم دقیق دوز و تزریق سریع را می‌دهند. این روش برای افرادی که تازه به شروه به تزریق انسولین کرده‌اند، بسیار مناسب است و درد کمی دارد.

پمپ انسولین

پمپ انسولین دستگاهی کوچک است که به بدن متصل شده و به طور مداوم دوزهای کمی از انسولین را به تزریق می‌کند. به کمک این پمپ دیگر نیازی به تزریق نخواهید داشت. در تمام طول روز یا شب، هر گاه که بدن نیاز به انسولین داشته باشد، پمپ، انسولین موردنیاز را در اختیار قرار می‌دهد. این روش بیشتر برای بیماران دیابتی نوع 1 استفاده می‌شود و به تنظیم دقیق و مداوم سطح قند خون کمک می‌کند.

نحوه تزریق انسولین

اگر از قلم یا سرنگ برای دریافت انسولین استفاده می‌کنید، باید آموزش تزریق انسولین را به خوبی فراگیرید. مراحل تزریق به شرح زیر است:

1. آماده‌سازی سرنگ یا قلم انسولین: در گام اول باید دوز مورد نیاز انسولین را با استفاده از سرنگ یا قلم آماده کنید. در صورت استفاده از سرنگ، انسولین را از ویال به داخل سرنگ بکشید تا آماده باشد.
2. انتخاب محل تزریق: محل تزریق باید به‌صورت متناوب تغییر کند تا از ایجاد توده‌های چربی زیر پوست جلوگیری شود.
3. تمیز کردن محل تزریق: ناحیه مورد نظر را با الکل تمیز کنید تا از بروز مشکلاتی همچون عفونت جلوگیری شود.
4. تزریق در زاویه مناسب: زاویه تزریق بستگی به ضخامت پوست و ناحیه مورد نظر دارد. به طور معمول زاویه ۴۵ درجه برای کودکان یا افراد لاغراندام و زاویه ۹۰ درجه برای بزرگسالان و افرادی با وزن بالاتر استفاده می‌شود.
5. خروج سوزن و اعمال فشار: پس از تزریق، سوزن را به آرامی خارج کرده و محل تزریق را با یک پنبه یا پارچه نرم فشار دهید.

حال که به طور کلی می‌دانیم چگونه انسولین تزریق کنیم، نوبت به آن می‌رسد که با جزئیات بیشتری در این خصوص آشنا شویم.

خرید انسولین بی دی

نحوه انتخاب سرنگ، سوزن و قلم مناسب برای تزریق انسولین

انتخاب سرنگ، سوزن و قلم انسولین بر اساس نیاز بیمار و ناحیه تزریق بسیار مهم است. با انتخاب ابزار و تجهیزات مناسب می‌توان تزریق را با کمترین درد و عارضه انجام داد.

سرنگ‌های انسولین در سه مدل سر جدا، سرخود یا همان یکپارچه و پیچی یا همان لوئرلاک تولید می‌شوند. سرنگ انسولین BD یکی از بهترین محصولاتی است که استفاده از آن ساده بوده و رواج زیادی دارد. از سوی دیگر برای قلم انسولین بهتر است از سرسوزن‌هایی با طول کمتر استفاده کنید تا میزان درد تزریق را به حداقل برسانید. سر سوزن قلم انسولین 4 میلی‌متری کمترین درد را به همراه دارند.

زاویه و عمق مناسب برای تزریق انسولین

یکی از مهم‌ترین نکاتی که در طرز تزریق انسولین وجود دارد، مربوط به انتخاب زاویه و عمق مناسب است. این دو مورد می‌توانند تاثیرات زیادی روی عضلات داشته باشند و اگر زاویه و عمق نامناسبی را برای تزریق انتخاب کنید، احتمال بروز آسیب بالا می‌رود.

برای تزریق صحیح و جلوگیری از آسیب به عضلات، زاویه ۹۰ درجه برای اکثر بیماران مناسب خواهد بود؛ اما برای افرادی با پوست نازک یا کودکان، زاویه ۴۵ درجه ممکن است بهتر باشد. عمق تزریق نیز وابسته به جای تزریق انسولین، روش تزریق و شرایط جسمانی هر فرد متفاوت خواهد بود.

آموزش نحوه تزریق انسولین به کودکان

تزریق انسولین به کودکان نیاز به دقت و توجه ویژه‌ای دارد. والدین باید آموزش تزریق انسولین را به طور کامل دریافت کنند و از سوزن‌های نازک‌تر برای کاهش درد استفاده کنند. همچنین باید از روش‌های مناسب برای کاهش ترس و اضطراب کودکان بهره‌گیرند.

از دیگر نکات مهمی که در این خصوص باید رعایت کنید این است که به هیچ وجه بهانه‌های فرزندتان برای جلوگیری از تزریق را قبول نکنید. با این کار اهمیت تزریق را به او آموزش خواهید داد. در انتخاب محل تزریق کمی انعطاف به خرج دهید و اجازه دهید که فرزندتان آن را انتخاب کند. در نهایت هم به انجام تزریق توسط خود کودک اصرار نکنید. گاهی این کار برای کودکان بسیار سخت خواهد بود و بهتر است در حین انجام کنارشان باشید و هر زمان که لازم شد، خودتان تزریق را انجام دهید.

نکات ایمنی پس از تزریق انسولین

پس از انجام تزریق انسولین، حتما سوزن و سرنگ‌های استفاده‌شده را به روش صحیحی دفع کنید. استفاده از ظرف‌های مخصوص دفع سوزن‌های پزشکی به جلوگیری از عفونت و انتقال بیماری‌ها کمک می‌کند.

علاوه بر این نیز باید از محل تزریق تا چند دقیقه محافظت کرده و از ماساژ آن خودداری کنید. نکته مهم دیگری که در این خصوص وجود دارد، عدم انجام حرکات ورزشی توسط محل تزریق است. به طور مثال اگر تزریق در ران پا انجام شده، از دویدن خودداری کنید؛ زیرا این کار باعث افزایش سرعت جذب انسولین شده و می‌تواند مشکلاتی را برای شما به وجود آورد.

محل تزریق انسولین

جاهای تزریق انسولین شامل نواحی خاصی از بدن می‌شوند که برای جذب انسولین مناسب هستند. البته باید دقت داشته باشید که می‌توان جای تزریق انسولین را در هر مرحله عوض کرد. نواحی مناسب برای این تزریق شامل شکم، ران‌ها، بازوها و باسن می‌شوند. در ادامه هر کدام از این نواحی را به طور جداگانه بررسی می‌کنیم.

تزریق انسولین در شکم

تزریق انسولین در شکم یکی از روش‌های متداولی است که به دلیل جذب سریع و آسان، بسیار محبوب است. همچنین وجود عضله کمتر کمک می‌کند که به راحتی بتوانید هر دفعه محل تزریق را عوض کنید.

محل تزریق انسولین در شکم

محل تزریق انسولین در شکم معمولا در فاصله ۲ انگشتی (حدودا 5 سانتی) اطراف ناف انجام می‌شود. این ناحیه به دلیل وجود چربی زیرپوستی، بهترین محل برای تزریق سریع انسولین است. حتما باید محل تزریق را به‌طور متناوب تغییر دهید تا از ایجاد توده‌های چربی زیر پوست جلوگیری شود.

عوارض تزریق انسولین در شکم

عوارض تزریق انسولین در شکم شامل کبودی، تورم و در موارد بسیار نادری، عفونت است. برای کاهش این عوارض تنها کافی است که محل تزریق را به طور منظم تغییر دهید و از سوزن‌های مناسب استفاده کنید.

فیلم تزریق انسولین در شکم

برای آشنایی بیشتر با این روش، می‌توانید فیلم تزریق انسولین در شکم را مشاهده کنید تا نحوه صحیح تزریق را به‌درستی بیاموزید.

تزریق انسولین در بازو

تزریق انسولین در بازو یکی دیگر از نقاطی است که دسترسی راحتی داشته و شخص بیمار می‌تواند خودش آن را انجام دهد.

محل تزریق انسولین در بازو

بخش بالای بیرونی بازو، بهترین محل تزریق انسولین در بازو است. این ناحیه دارای چربی کافی است که انسولین به خوبی جذب می‌شود. برای تعیین محل دقیق تزریق، می‌توانید چهار انگشت از کتف فاصله دهید تا به نقطه مناسب برسید.

عوارض تزریق انسولین در بازو

از بین رفتن چربی و ایجاد فرورفتگی جزئی روی پوست، یکی از عوارضی است که ممکن است پس از تزریق‌های مکرر در این ناحیه ایجاد شود.

فیلم تزریق انسولین در بازو

برای دیدن نحوه دقیق تزریق، می‌توانید فیلم تزریق انسولین در بازو را مشاهده کنید تا بتوانید این کار را به بهترین روش انجام دهید.

تزریق انسولین در ران پا

تزریق انسولین در ران پا یکی از دیگر نقاط رایج برای تزریق معمول است که دسترسی به آن آسان بوده و بیمار می‌تواند بیشترین کنترل را روی آن داشته باشد.

محل تزریق انسولین در ران

بخش جلویی و بیرونی ران بهترین محل تزریق انسولین در ران است. این ناحیه به دلیل داشتن چربی مناسب، برای تزریق‌های مداوم گزینه مناسبی محسوب می‌شود. تزریق در بخش‌های داخلی ران اصلا توصیه نمی‌شود؛ زیرا احتمال برخورد دو ران به یکدیگر باعث می‌شود تا پس از تزریق، شاهد برخی عوارض باشید.

عوارض تزریق انسولین در ران پا

عوارض تزریق کردن انسولین در ران پا شامل کبودی و درد در محل تزریق است که با تغییر محل تزریق می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد.

فیلم تزریق انسولین در ران پا

برای یادگیری روش صحیح، فیلم تزریق انسولین در ران پا می‌تواند به شما کمک کند تا تزریق را به تنهایی و به روش صحیح انجام دهید.

بیشتر بخوانید:‌ تاریخ انقضای سرنگ

خون امدن محل تزریق انسولین

خون امدن محل تزریق انسولین یکی از اتفاقاتی است که به دلیل برخورد سوزن با رگ‌های خونی کوچک رخ می‌دهد. اگر پس از تزریق، شاهد خونریزی بودید، کافی است محل را به آرامی فشار دهید و از ماساژ آن خودداری کنید. همچنین برای جلوگیری از خونریزی بهتر است که از سوزن‌های نازک استفاده کنید و محل تزریق را به درستی انتخاب کنید. تغییر محل تزریق نیز برای جلوگیری از بروز این مشکل بسیار مهم است.

واکنش‌های جانبی تزریق انسولین

از جمله واکنش‌های جانبی انسولین می‌توان به افت قند خون (هیپوگلیسمی) اشاره کرد که احتمال وقوع آن بسیار زیاد است. پس از مشاهده علائمی همچون سرگیجه، اضطراب، خستگی، عرق سرد و گیجی، می‌توانید از نوشیدنی‌های شیرین استفاده کنید. از دیگر واکنش‌های جانبی انسولین می‌توان به واکنش‌های آلرژیک، درد و التهاب،قرمزی و تورم در محل تزریق اشاره کرد. در صورت بروز هرگونه واکنش غیرطبیعی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا محل تزریق و دوز مناسب آن تنظیم شود.

نحوه استفاده از قلم انسولین

استفاده از قلم انسولین یکی از ساده‌ترین و محبوب‌ترین راه‌ها برای تزریق است. برای استفاده از این قلم  کافی است دوز مورد نیاز را تنظیم کرده و قلم را به ناحیه موردنظر بچسبانید. سوزن را در زاویه مناسب وارد پوست کنید و سپس دکمه انتهای قلم را تا آخر فشار دهید. قلم باید حدود 6 تا 10 ثانیه در محل تزریق قرار داشته باشد و سپس می‌توانید سوزن را بیرون بکشید. پس از تزریق نیز پد الکلی را پنبه را روی محل تزریق فشار دهید.

نکات مهم برای کاهش درد تزریق انسولین

برای کاهش درد و ناراحتی هنگام تزریق انسولین، بهتر است ناحیه‌ای را انتخاب کنید که چربی بیشتری داشته باشد. شکم و ران نقاط بهتری برای این کار محسوب می‌شوند. همچنین از اهمیت تغییر محل تزریق غافل نشوید. در نهایت هم به خاطر داشته باشید که استفاده از سوزن‌های نازک‌تر باعث می‌شود که درد تزریق به شکل چشمگیری کاهش یابد.

چگونه از ایجاد توده‌های چربی زیر پوست (لیپوهیپرتروفی) جلوگیری کنیم؟

لیپوهیپرتروفی (توده‌های چربی زیر پوست) در اثر تزریق مکرر انسولین در یک نقطه خاص ایجاد می‌شود. برای جلوگیری از این مشکل، باید به طور مرتب محل تزریق را تغییر دهید و از تزریق در نواحی حساس یا نواحی که استفاده زیادی از آن می‌کنید، خودداری نمایید. همچنین مهم است که سوزن تزریق را هر دفعه عوض کنید؛ زیرا استفاده مکرر از سوزن و کند شدن آن هم می‌تواند باعث بروز این مشکل شود.

مراقبت از انسولین: نحوه نگهداری و حمل صحیح انسولین

برای حفظ کیفیت انسولین، باید آن را در دمای مناسب (۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد) نگهداری کنید. البته در صورتی که دمای محیط کمتر از 25 درجه باشد هم امکان نگهداری وجود دارد. از یخ زدن انسولین جلوگیری کنید و همچنین آن را دور از نور خورشید و گرمای بیش از حد نگهدارید.

در نهایت هم جهت حمل انسولین، از کیف‌های عایق حرارت استفاده کنید تا دمای آن ثابت بماند. همچنین بهتر است آن را میان لباس بگذارید تا در محیطی تاریک و به دور از آسیب‌های فیزیکی باشد.

انسولین و فعالیت بدنی: نکات مهم

ورزش و فعالیت‌های بدنی تاثیر زیادی بر سطح قند خون دارند. با ورزش کردن میزان مصرف گلوکز بالا می‌رود و سطح انسولین کاهش پیدا می‌کند. این کار باعث می‌شود که عضلات به جذب انسولین کمک کنند. در صورتی که فعالیت بدنی دارید، باید دوز انسولین خود را متناسب با شدت و زمان ورزش تنظیم کنید؛ زیرا یک روز پس از ورزش، سطح قند خون پایین خواهد بود. توصیه می‌شود که برای جلوگیری از بروز هرگونه مشکلی، دوز انسولین را با مشورت پزشک تنظیم کنید.

چگونه قند خون خود را پس از تزریق انسولین کنترل کنیم؟

پایش منظم سطح قند خون پس از تزریق کردن انسولین، بسیار ضروری است. پس از تزریق بدن می‌تواند واکنش‌های متفاوتی داشته باشد. به همین جهت بسیار مهم است که به طور مستمر سطح قند خون را اندازه بگیرید تا از بروز مشکل جلوگیری شود. برای این کار نیز می‌توانید از دستگاه تست قند خون کمک بگیرید.

جمع بندی

دیابت یکی از مشکلاتی است که کنترل آن وابسته به تزریق و دریافت انسولین است. برای تزریق این هورمون روش‌های مختلفی وجود دارد و همچنین می‌توان تزریق را در نقاط مختلفی از بدن انجام داد. تزریق صحیح کمک می‌کند تا فرد از انواع عوارض و مشکلات دور بماند. برای تزریق صحیح نیز باید از ابزار مناسبی استفاده کنید و نقطه مناسبی را انتخاب کنید. همچنین چرخش و تغییر محل تزریق هم می‌تواند از عوارض متعددی همچون عفونت، التهاب، قرمزی و لیپوهیپرتروفی جلوگیری کند.

یکی از منابع:‌healthline

سوالات متداول

برای تزریق کردن انسولین از چه روش‌هایی می‌توان اقدام کرد؟

روش‌های تزریق و دریافت این هورمون شامل استفاده از سرنگ، قلم انسولین و همچنین پمپ انسولین می‌شود.

بهترین نقاط برای تزریق کردن انسولین کدام است؟

شکم، بازو، ران و باسن از بهترین نقاط برای تزریق محسوب می‌شوند.

راحت‌ترین روش برای تزریق کردن انسولین کدام است؟

استفاده از قلم چند بار مصرف انسولین، روشی ساده برای دریافت این هورمون است.

انوع انسولین بر اساس زمان اثرگذاری شامل چه مواردی می‌شود؟

سه نوع اصلی انسولین شامل سریع‌الاثر، متوسط‌الاثر و طولانی‌الاثر می‌شود.

بهترین روش تزریق کردن انسولین برای افراد مبتدی و کودکان کدام است؟

استفاده از قلم انسولین با طول کمتر، بهترین و کم‌دردترین روش است.